Başta Geçici İş İlişkisi Olmak Üzere Çalışma Hayatında Değişiklikler Öngören Kanun Tasarısı Kanunlaştı

Başta geçici iş ilişkisi ve uzaktan çalışma olmak üzere çalışma hayatıyla ilgili bazı konularda önemli değişiklikler öngören ‘’170 sıra sayılı İş Kanunu İle Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’’ gece TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek kanunlaşmıştır.  Söz konusu Kanun Cumhurbaşkanının onayı ardından Resmi Gazete ’de yayımlanmasıyla yürürlüğe girecektir. İlgili kanun tasarısına ulaşmak için tıklayınız.

Kanunlaşan tasarıda yer alan düzenlemeler özetle şu şekildedir:

A) Geçici İş İlişkisi (4857 Sayılı İş Kanunu – 7’nci Madde)

1.  Geçici iş ilişkisi sadece İŞKUR tarafından yetki verilen özel istihdam büroları aracılığıyla veya holding bünyesi içinde ya da aynı şirketler topluluğuna bağlı işyerleri arasında yapılabilecektir.

2. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi sadece aşağıdaki hallerde kurulabilecektir:

a)   İşyerinde tam süreli çalışan işçinin kısmi süreli olarak çalışmaya başlaması,  İş Kanunu’nun 74’üncü maddesinde sayılan izin hallerinde, işçinin askere gitmesi veya iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hallerde,

b)     Mevsimlik tarım işlerinde,

c)      Ev hizmetlerinde

d)     İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde,

e)   İş güvenliği açısından acil olan veya üretimi önemli ölçüde etkileyen nedenlerin oluşması halinde,

f)       İş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde,

g)     Mevsimlik işler hariç, dönemsellik arz eden iş artışları halinde 

3.    Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi;

                        I.     (a) bendinde sayılan durumların devamı süresince

                     II.     (b) ve (c) bendinde sayılan durumlarda süre sınırı olmaksızın

                  III.     Diğer hallerde (d, e, f, g bentleri) ise en fazla 4 ay süreyle kurulabilir.

                   IV.     (d), (e) ve (f) bentlerinde geçici iş ilişkisi toplam 8 ayı geçmemek üzere en fazla 2 defa yenilenebilir. 

4. Holding bünyesinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı işyerlerinde ise işçinin yazılı rızasını almak şartıyla geçici iş ilişkisi kurulabilir. Bu şekilde geçici iş ilişkisi en fazla 6 ay olarak kurulabilir ve en fazla 2 defa yenilenebilir.

5. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kapsamında işçi çalıştıran işveren, belirlenen sürenin sonunda aynı iş için 6 ay geçmeden yeniden geçici işçi çalıştıramayacaktır.

6.  Toplu işçi çıkarılan işyerlerinde 8 ay süresince, yer altı maden işyerlerinde özel istihdam büroları aracılığıyla ve grev/lokavt uygulanan işyerlerinde geçici işçi çalıştırılamayacaktır.

7. İş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması halinde çalıştırılacak geçici işçi sayısı, işyerinde çalışan işçi sayısının ¼’ünü geçemeyecektir.

8.   İşveren, iş sözleşmesi fesih edilen işçisini, fesih tarihinden itibaren 6 ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında çalıştıramayacaktır.

9.    Geçici işçi çalıştıran işverenin yükümlülükleri:

a)   İşin gereği ve sözleşme çerçevesinde işçiye talimat verebilir,

b) İşyerindeki açık pozisyonları geçici işçiye bildirmekle ve İŞKUR tarafından istenen belgeleri  belirlenen süre boyunca saklamakla yükümlüdür,

c)  Geçici işçinin iş kazası ve meslek hastalığı hallerini, özel istihdam bürosuna derhal, SGK’na Kanunda belirtilen sürelerde bildirmekle yükümlüdür.

d)   Geçici işçileri çalıştıkları dönemlerde, işyerindeki sosyal hizmetlerden eşit muamele ilkesince yararlandırır.

e)    Geçici işçinin istihdam durumu, varsa işyeri sendika temsilcisine bildirilir.

f)  İşveren iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli tedbirleri almakla ve 6331 sayılı Kanunda öngörülen eğitimleri geçici işçiye vermekle yükümlüdür.

g) Geçici işçinin çalışma koşulları bu işçilerin aynı işveren tarafından aynı iş için doğrudan istihdamı halinde sağlanacak koşulların altında olamaz

10. Geçici iş ilişkisinde işveren ÖİB’dir. Dolayısıyla ÖİB aracılığıyla kurulan geçici iş ilişkisinde, işçinin tüm hakları özel istihdam büroları sorumluluğundadır.

11.  ÖİB ile geçici işçi sağlama sözleşmesi yazılı yapılır ve sözleşmede başlangıç-bitiş tarihleri, işin niteliği, ÖİB hizmet bedeli ve varsa tarafların özel yükümlülükleri yer alır.

12. Geçici işçi sağlama sözleşmesindeki sürenin dolmasına rağmen geçici işçiyi çalıştırmaya devam eden işveren ile geçici işçi arasında sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılır.

13.   Kanun’un yayımı tarihinden önce kurulan geçici ilişkileri sözleşmelerinin süresince devam eder.

B) Uzaktan Çalışma (4857 Sayılı İş Kanunu – 14’üncü Madde)

1.       İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinde yapılan değişiklikle ‘’uzaktan çalışma’’ kavramı çalışma mevzuatımıza dahil olmuştur.

2.   Uzaktan çalışma: ‘’işçinin,  işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonunda iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçlarıyla işyeri dışında yerine getirilmesine dayalı iş ilişkisidir.

3.      Uzaktan çalışmaya dayalı iş sözleşmesinde;

                 I.            İşin tanımı

              II.            Yapılma şekli,

           III.            İşin süresi ve yeri,

            IV.             Ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar,

           V.    İşveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler,

            VI.             İşverenin işçiyle iletişim kurması,

         VII.            Genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır. 

4.      Uzaktan çalışma ilişkisinde işverenin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükleri devam eder.

C) Denkleştirme Uygulamasında Yapılan Değişiklik (4857 Sayılı İş Kanunu – 63’üncü Madde)

1.   Kanun tasarısı ile yapılan değişiklik sonrası; turizm sektöründe denkleştirme 4 aylık süre içerisinde yapılabilecektir. Bu süre toplu iş sözleşmesi ile 6 aya kadar arttırılabilecektir.

D) İdari Para Cezalarında Yapılan Değişiklikler (4857 Sayılı İş Kanunu – 99’uncu Madde)

1.    Eşit davranma ilkesine aykırı davranan işverenlere, bu durumdaki her işçi için 150 TL

2.   Geçici iş ilişkisi hükümlerine aykırı olarak geçici işçi çalıştıran işverenlere, bu durumdaki her işçi için 250 TL

3. Çalışma koşullarına ilişkin belgeyi vermeyen veya çağrı üzerine ve uzaktan çalışma hükümlerine aykırı davranan işverenlere, bu durumdaki her işçi için 250 TL

4.  Çalışma belgesi düzenleme yükümlülüğüne aykırı davranan veya bu belgeye gerçeğe aykırı bilgi yazan işverene, bu durumdaki her işçi için 250 TL

E) Özel İstihdam Büroları (Aracılık ve Geçici İş İlişkisi Kurma Yetkisi Verilmesi / Yetkilerin İptal Edilmesi / İdari Para Cezaları)

1.       Aracılık faaliyetlerinde bulunabilmeleri için;

         I.     Temsil ve ilzama yetkili kişilerin; Kanunda sayılan çeşitli suçlardan (rüşvet, hırsızlık, zimmet, dolandırıcılık vb.)mahkum olmaması, müflis veya konkordato ilan etmemiş olmaları ve en az lisans mezunu olmaları,

              II.           Teknik donanımı uygun bir işyerine veya internet sitesine sahip olmaları,

           III.           Nitelikli personel çalıştırmaları,

            IV.           Ticaret veya esnaf sicil numarası ile vergi numarasını İŞKUR’a ibraz etmeleri

            V.           İŞKUR tarafından belirlenen masraf karşılığını ödemek ve başvuru tarihindeki brüt asgari ücretin 20 katı tutarında teminat vermeleri gerekir.

2.   Özel istihdam büroları nitelikli personel çalıştırma ve teminat verme yükümlülüğü hariç diğer şartları yerine getirmesi halinde şube açabilirler veya sistem ve markasını kullandırabilirler.

3.    İŞKUR tarafından verilen aracılık izinleri 3 yıl geçerli olacaktır. İznin sona erme tarihinden en az 15 gün önce talepte bulunmak ve izin alma şartlarının mevcut olması durumunda 3’er yıllık süreyle izin süresi yenilenebilir.

4.      Geçici iş ilişkisi kurabilmeleri için;

                 I.       Başvuru tarihinden önceki 2 yıl süresince kesintisiz faaliyet gösteren İŞKUR’a kayıtlı özel istihdam bürosu olması

                II.               İŞKUR tarafından yapılan inceleme sonucu olumlu rapor verilmesi,

             III.               Başvuru tarihindeki brüt asgari ücretin 200 katı teminat verilmesi,

              IV.               İŞKUR’a, vergi dairelerine, SGK’na vadesi geçmiş borcunun olmaması,

                 V.              Uygun bir işyerine sahip olmaları gerekmektedir. 

5.   Geçici iş ilişkisi kurma yetkisi 3 yıl geçerlidir ve şartların sağlanması, süre bitiminden en az 15 gün önce talepte bulunmak şartıyla 3’er yıl uzatılabilir.

6.  Kurumdan izin almaksızın işyerinde veya basın yayın organlarında aracılık yapılamaz, geçici iş ilişkisi kurulamaz. Bunların reklam ve ilanlarının yayımı da yapılamaz.

7. Bürolar, tüm faaliyetlerine ilişkin (aracılık, geçici iş ilişkisi, insan kaynaklarına yönelik hizmetler) Kuruma 3’er aylık dönemler halinde rapor vermek zorundadır.

8.   Aracılık yetkisi aşağıdaki durumlarda iptal edilir ve 3 yıl süre ile izin verilmez ;

           a)     İzin şartlarının kaybedilmesi/sağlanmaması, (derhal)

           b)     İzin almaksızın geçici iş ilişkisi faaliyeti yürütülmesi, (derhal)

           c)      İş arayanlardan ücret alınması veya menfaat sağlanması,

          d)     İş arayanların ve açık işlerin bilgilerinin başka amaçlarla kullanılması,

          e)      İŞKUR tarafından istenen bilgi ve belgelerin süresi içerisinde verilmemesi,

           f)       Çalışma izni olmayan yabancı işçi çalıştırılması,

           g)     Yurtdışı iş-işçi bulmada hizmet akitlerinin İŞKUR’a onaylatılmaması,

           h)     12 ay boyunca işe yerleştirmeye aracılık etmemiş olması  (derhal)

9. Geçici iş ilişkisi kurma yetkisi aşağıdaki durumlarda iptal edilir ve 3 yıl süre ile izin verilmez;

            a)     Aracılık izinlerinin iptal edilmesi, (derhal)

           b)     Geçici işçilerin %10’unun ücretinin, ödenme tarihinden itibaren mücbir neden dışında 20 gün içinde ödenmemesi, (derhal)

           c)      1 yıl içinde bir işçinin ücretinin, en az 3 defa eksik ödenmesi veya süresinde ödenmemesi,

           d)     Yazılı sözleşme yapma şartına uyulmaması,

           e)      İş Kanununun geçici iş ilişkisini düzenleyen hükümlere ve eşit davranma ilkesine uyulmaması,

            f)       Kayıt dışı işçi çalıştırılması,

10.    Özel istihdam bürolarının hak ve yükümlülükleri;

                                     I.     Aracılık ve geçici işçi sağlama faaliyetlerinden dolayı işverenlerden hizmet bedeli alabilir.

                                   II.      İş arayanlardan ne adla olursa olsun menfaat sağlanamaz.

                                III.     Özel istihdam bürosu işçisine ilişkin, 4857, 6331, 5510, 4447 sayılı Kanunlardan  doğan yükümlülüklerden sorumludur.

                              IV.      İş arayanlar, açık işler, işe yerleştirmeler ve geçici işçi sağlama sözleşmeleri ile ilgili istatistikleri elektronik ortamda Kuruma bildirmekle, bilgi ve belgeleri talebi üzerine Kuruma vermekle yükümlüdür.

                              V.     Özel istihdam bürosu, iş ve işçi bulmaya aracılık için derlediği verileri bu amaçlar dışında kullanamaz.

11.    4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununa göre verilecek idari para cezaları;

            a)     Kurumdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık; 20.000 TL, tekrarı 40.000 TL, bu kapsamda hizmet alan işverenlere 10.000 TL

            b)     Yetkisi olmadan geçici iş ilişkisi düzenleyenlere 50.000 TL, tekrarı 100.000 TL, bu kapsamda hizmet alan işverenlere 20.000 TL

               c)      İş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayanlara 20.000 TL

              d)     Geçersiz anlaşma düzenleyen bürolar ve geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 5.000 TL

               e)     Ek teminat vermeyen özel istihdam bürolarına 1.000 TL

             d)     İzin almadan aracılık  ve yurt dışına işçi götürme faaliyetlerinde bulunanların reklam ve ilanlarını yayımlayanlara 3.000 TL

             c)       İzin almadan, kendi işlerinde çalıştıracakları işçileri yurt dışına götürenlere 50.000 TL, Kuruma onaylatılmayan her bir yurt dışı hizmet akdi için işverenlere ve özel istihdam bürolarına 1.000 TL

             d)     İzin almadan yurt dışına işçi götürmek için ilan verenlere 5.000 TL

             e)  Kurumca istenilen rapor, bilgi, belge ve istatistikleri belirlenen süre içerisinde vermeyenlere 3.000 TL

             f)     Müfettişlerce istenilen bilgi, belge, kayıt ve defterleri 15 gün içerisinde ibraz etmeyen bürolara 20.000 TL

             g)     İş arayanlara ve açık işlere ilişkin bilgileri başka amaçlarla kullananlara 50.000 TL

             h)     İzin almadan tarımda iş/işçi bulmaya aracılık yapanlara 10.000 TL

             i)       Tarım işçileri ile sözleşme imzalamayan veya imzaladığı sözleşmeyi Kuruma ibraz etmeyen tarım aracılarına her bir işçi için 500 TL

            j)       Kurumca yayımlanan açık iş ilanlarını Kurumdan izin almadan yayımlayanlara her bir ilan için 5.000 TL,

           k)      Kurum adını veya kısaltmasını kamuoyunu yanıltacak biçimde kullanan veya Kurumdan yetki almış gibi faaliyet gösterenlere 50.000 TL

        l)       Kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonlarına işçi yerleştirilmesine aracılık faaliyetleri yasağına aykırı hareket edenlere her bir işçi için 20.000 TL