Kısa Çalışma Ödeneğinin Hesaplama ve Uygulama Detayları(İŞKUR GENELGESİ)

İŞKUR tarafından yayınlanan 2020/01 Sayılı Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesine göre kısa çalışma ödeneğinin hesaplama ve uygulamasına ilişkin açıklamalar aşağıda belirtilmiştir.

 

Talebi uygun görülen işverenlere sonuç, kısa çalışmanın başlama ve bitiş tarihi belirtilmek ve kısa çalışma yapması uygun görülenlere ilişkin liste eklenmek suretiyle en seri şekilde tebliğ(e-posta ile) edilir. Söz konusu bildirimde Kısa Çalışma Bildirim Listesini , yine aynı listede yer alan açıklamalar çerçevesinde kısa çalışma yapması uygun görülenler için doldurularak manyetik ve yazılı ortamda birime gönderilmesi talep edilir. Talebi reddedilenlere red gerekçeleri özetle belirtilmek suretiyle ilgili İŞKUR İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri aracılığıyla bildirilir. Söz konusu işveren talepleri sonucuna göre (kabul, red, talepten vazgeçti gibi) “İllerin KÇÖ Talebi” başlığı altında yer alan “KÇÖ Talep Listeleme” ekranından derhal güncellenir.

 

Kısa çalışma ödemesi iki yöntemde yapılmaktadır.

 

1. Sabit Oranlı Ödeme; iş müfettişi tarafından işyeri için belirlenen haftalık çalıştırılmayacak saat oranını aşmamak üzere düzenli olarak her ay aynı miktarda ödeme yapılması (düzenli olarak her ay aynı oranda kısa çalışma yapılması),

 

2. Değişken Oranlı Ödeme; iş müfettişi tarafından işyeri için belirlenen haftalık çalıştırılmayacak saat oranını geçmemek üzere işverenin bildireceği orana göre ilgili dönem için ödeme yapılması (her ay farklı oranda kısa çalışma yapılması),

 

Kısa çalışma başlama tarihi, iş müfettişinin yaptığı uygunluk tespiti inceleme tarihinden önce ise, kısa çalışma başlama tarihinden inceleme tarihine kadar olan dönem için müfettişin belirlediği oranda kısa çalışma ödemesi yapılacak, inceleme tarihinden sonraki dönem için değişken oranlı uygulama yapılabilecektir.

Kısa çalışma bildirim listesinin; sabit oranlılar için KÇÖ başlama tarihini izleyen ay sonuna kadar, değişken oranlılar için ödeme yapılan ayı izleyen ay sonuna kadar işveren tarafından manyetik ve yazılı ortamda birime gönderilmesi takip edilir. Listenin gönderilmemesi halinde ödemenin yapılamayacağı işverene hatırlatılır.

 

 

Bir işçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için;

 

1. İşverenin kısa çalışma talebinin İş Müfettişince uygun bulunması ve kısa çalışma yapması uygun görülenler arasında ilgilinin isminin yer almış olması, 

2. Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar,

gerekmektedir. KÇÖ taleplerinde Kanunda öngörülmediği için hak düşürücü süre uygulanmaz. Ayrıca, uygunluk tespitinde kısa çalışma yaptırılacaklar listesinde ismine yer verilmiş olunması ve işverenler tarafından da Kısa Çalışma Bildirim Listesinde ilgililerin bildirilmiş olması halinde ilgililer tarafından İŞKUR’a başvuru yapıldığı kabul edilir.

Uygunluk tespit raporunda; her bir işçi için kısa çalışma başlama tarihi farklı belirlenmiş ise belirlenen bu tarih, işçiler için ayrı ayrı kısa çalışma başlama tarihi belirlenmemiş ise işyeri için belirlenmiş olan kısa çalışma başlama tarihi esas alınarak hak sahipliği tespit edilir. Kısa çalışma başlama tarihi, uygunluk tespit raporunda belirtilen tarihten farklı bir tarih olamaz. Ayrıca, kısa çalışma başlama tarihi hangi tarih olursa olsun, kısa çalışma bitiş tarihi o işyerinde belirlenmiş olan bitiş tarihinden daha ileri bir tarih olamaz.

3. Kısa Çalışma Bildirim Listesinin Kontrolü, Veri Tabanına Eklenmesi, Bildirgelerin Onaylanması, Ödeme ve Diğer İşlemler:

 

Bu başlık altındaki işlemler İşsizlik Sigortası Daire Başkanlığı personeli koordinasyonunda İŞKUR yerel birimleri tarafından yerine getirilir.

3.1. Kısa Çalışma Bildirim Listesinin Kontrolü: 

İşveren tarafından manyetik olarak gönderilen Kısa Çalışma Ödeneği Bildirim Listesi öncelikle veri tabanına eklenecek hale getirilir. Kısa Çalışma Ödeneği Bildirim Listesinde belirtilen;

1. İŞKUR ve SGK işyeri numaralarının programdaki ilgili işyerine ait numaralar ile uyumlu (Kısa çalışma ödeneği bildirim listesi – İllerin KÇÖ Talep ekranı) olup olmadığı,
2. Başvuru (talep) tarihinin talep dilekçesindeki başvuru tarihi ile uyumlu olup olmadığı,
3. Kısa çalışma yaptırılacak kişilere ait listedeki isimlerin, uygunluk tespiti raporunda kısa çalışma yapması uygun görülen isimlerle (T.C. Kimlik Numara kontrolü) aynı olup olmadığı,
4. Kısa çalışma başlama ve bitiş tarihlerinin uygunluk tespiti raporu ile (Raporda açıkça yer verilmemiş ise Rapor ekleri ile) uyumlu olup olmadığı,
5. Haftalık çalışma saati hanesindeki verinin, ilgili işyerindeki haftalık normal çalışma saati olup olmadığı (Fazla çalışma yapılmış olsa da daha fazla bir veri girişi yapılmamalıdır.),
6. Ödeme sabit oranlı yapılacaksa haftalık çalışılmayacak saat hanesine uygunluk tespiti raporunda belirtilen haftalık çalıştırılmayacak saat verisinin yazılıp yazılmadığı, ödeme değişken oranlı yapılacaksa haftalık çalışılmayacak saat hanesine kısa çalışma uygulanacak gün sayısına ulaşılacak şekilde veri girişi yapılıp yapılmadığı (Örnek1: 1 Martta başlayan zorlayıcı sebep gerekçesi dışındaki kısa çalışma uygulamalarında; mart ayında işveren tarafından 15 gün sigorta primi yatırılıp 15 gün de KÇÖ talep edilecekse haftalık çalıştırılmayacak saat verisi, 30 günde 15 gün kısa çalışma uygulanacaksa 45 saatte kaç saat olur, orantısı kurulmak suretiyle hesaplanır. Örnek 2: 1 Nisanda başlayan zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma uygulamalarında; kısa çalışmanın başladığı tarihten itibaren ilk bir haftalık döneme ilişkin ücret ve prim yükümlülüğünün işverene ait olması sebebiyle, kalan 22 günde 11 gün sigorta primi yatırılıp 11 gün de KÇÖ talep edilecekse haftalık çalıştırılmayacak saat verisi, 22 günde 11 gün kısa çalışma uygulanacaksa 45 saatte kaç saat olur, orantısı kurulmak suretiyle hesaplanır).
7. Listede belirtilen haftalık çalıştırılmayacak saat toplamının ortalamasının, uygunluk tespiti raporunda belirtilen haftalık çalıştırılmayacak saati geçmeyecek şekilde yazılıp yazılmadığı (Raporda aksi belirtilmediği sürece kişi bazlı haftalık çalıştırılmayacak saati geçmiş olsa da toplamda işyeri bazında haftalık çalıştırılmayacak saati geçemez),
8. Son 60 gün verisinin doğruluğu,
9. Son üç yıl içindeki prim bilgileri (Son üç yıl prim gün sayısı işyerinde geçen gün sayısının girilmesi yeterlidir. SGK kayıtlarından prim bilgileri otomatik olarak alınmaktadır.),

hususları kontrol edilerek Kısa Çalışma Bildirim Listesi veri tabanına eklenir.

 

3.2. Kısa Çalışma Bildirim Listesinin Veri Tabanına Eklenmesi: 

Kontrolü tamamlanan Kısa Çalışma Bildirim Listesinin ortasında yer alan “D:\Dosya No İşyeri adı. XML” alana dosya numarası ve işyeri adı yazılarak XML formatına çevrilir. Oluşan dosya, bilgisayarın “D Klasörü” içinde yer alacaktır. İşsizlik Sigortası - İKT/İÖ/KÇÖ Bildirgesi - KÇÖ XML Toplu Giriş ekranından XML’in yükleme işlemi yapılır. Açılan ekranda; TC Kimlik No Doğrula, SGK İşle ve Toplu Onay alanları işaretlenir/seçilir, “Gözat” sekmesinden “D klasöründen” XML dosyası seçilir ve dosya yükleme işlemi tamamlanır. Yükleme işlemi sonucunda KÇÖ bildirgesi, portalda onaylanmış (Hak etmiş/Hak etmemiş) olarak oluşur.

Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki prim bilgileri SGK veri tabanından otomatik olarak alınır. Bu amaçla sistem üzerinde “SGK İşle” ve “Toplu Onay” menüleri geliştirilmiştir. Sisteme bildirge eklenmesine müteakip “SGK İşle” ve “Toplu Onay” işlemleri sırasıyla gerçekleştirilerek işlemler sonuçlandırılmalıdır. Ancak, toplu olarak bu iki buton İÖ işlemlerinde kullanılmamalıdır.

Yükleme işleminde SGK hattından kaynaklı sorunlar nedeniyle onaylanmış statüde oluşmayan bildirgeler kaydedilmiş statüde oluşur. Kaydedilmiş statüde olan bildirgeler, bildirge listeleme ekranı vasıtasıyla manuel olarak onaylanır.

 

3.3. Bildirgelerin Onaylanması, Ödeme ve Diğer İşlemler:

 

1. Raporda haftalık çalışılmayacak saat belirlenmiş olsa bile, işyerinde sipariş alınması veya iptali gibi durumlar söz konusu olabileceğinden; işyerinde gerçekleşen fiili çalışma durumuna göre ödeme yapılabilir. Ancak, işyeri için başlangıçta belirlenmiş olan haftalık çalıştırılmayacak saatten fazla KÇÖ ödenmez.
2. Her ay gerçekleşen oranlar üzerinden ödeme yapılması gereken değişken oranlı dosyaların düzenli olarak takibi sağlanmalı, işverenler tarafından doğru veri gönderilmeden sabit veri üzerinden izleyen aylar için yanlış ödeme yapılmamalıdır. Bu durumlar için geliştirilmiş olan “Oran Ekleme” dosyası kullanılarak, her ay için gerçekleşen oran üzerinden veri girişi yapılmalıdır.
3. Bildirgelerin ödeme planları sisteme atılan ilk XML’de yer alan haftalık çalıştırılmayacak saat bilgisine göre ilgili dönemdeki her ay için otomatik olarak oluşacaktır. Ödemeler sabit oranlı ise oluşan plan kapsamında ödemeler gerçekleştirilir. Ancak, ödemeler değişken oranlı ise, ödeme planındaki ikinci aya sıfır oran atılarak ödeme planının ikinci ay ve sonrasının sıfırlanması gerekmektedir. Bu şekilde yersiz ödemelerin önüne geçilecektir. Kısa çalışma uygulanacak diğer aylar için işverenin göndereceği liste doğrultusunda ödemeler yapılır.
4. Uygunluk tespiti yapıldıktan sonra, kısa çalışma başlama ve bitiş tarihleri arasında işyerindeki faaliyetin en az üçte bir azaltılıp azaltılmadığı aranmaz (Uygunluk tespitini yapan müfettişe beyan edilenlere aykırı işlem yapılması hariç). Ancak kısa çalışma başlama tarihi, iş müfettişlerinin yaptığı inceleme tarihinden önce ise, kısa çalışma başlama tarihinden inceleme tarihine kadar olan dönemde müfettişin uygunluk tespiti raporunda belirttiği şekilde ödeme talep edilip edilmediği sorgulanır. Aksi yöndeki uygulamalar İşsizlik Sigortası Daire Başkanlığı’na bildirilir.
5. Geçmiş aylara ilişkin kısa çalışma verileri girildikçe toplu ödeme dosyası (disket) oluşturulabilecektir.
6. Kısa çalışmanın başlama (hariç) ve bitiş tarihlerinin (dahil) olduğu aylar fiili gün sayısı, ara aylar 30 gün olarak hesaplanmak suretiyle ödeme planı oluşturulur.

 

Örnek: Zorlayıcı sebep gerekçesi dışındaki bir kısa çalışma uygulamalarında KÇÖ başlama ve bitiş tarihi 10.05.2019 – 09.08.2019 ve haftalık kısa çalışma süresi 45/45 olması halinde; 5. ay 21 gün, 6.ay 30 gün, 7. Ay 30 gün ve 8. Ay 9 gün kısa çalışma ödemesi yapılabilir.

 

7. İşverenlere, kişi bazında yapılan ödeme listesi, işverenin talep etmesi halinde ödeme dosyası oluşturulmasına müteakip birimlerce verilir. Bu listenin verilmiş olması bildirim yerine geçer.

8. Kısa çalışma bildirim listesinin verilmesi sürecinde, kısa çalışma uygulamasına tabi tutulan bir işçi herhangi bir sebeple kısa çalışma bitiş tarihinden önce işten çıkmış/çıkarılmış ise, kısa çalışma bitiş tarihi işten çıktığı/çıkarıldığı tarih olarak güncellenir.

9. KÇÖ alanların genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi işsizlik sigortasına ilişkin primlerin ödenmesindeki esaslar çerçevesinde yapılır.

10. KÇÖ ile ilgili olarak ay içinde yapılan kısa çalışma gün sayısı kadar ödeme yapılır.

11. Kısa çalışma döneminde bulunan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işverenler ile paylaşılarak hesaplanır ve ödenir.

12. Zorlayıcı sebeplerle(Örneğin COVİD-19) kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu nedenle zorlayıcı sebeple en fazla toplam 83 gün süreyle ödeme yapılır.

13. Kısa Çalışma Bildirim Listesinin sisteme eklenmesinin ardından KÇÖ bildirgesi, portalda onaylanmış (Hak etmiş/Hak etmemiş) olarak oluşur. Oluşan bildirgelerin hak sahipliği kontrol edilmelidir. Son 3 yıl prim gün sayısı kritik durumda olanlar tekrar hesaplanır ve gerekli hallerde İSDB yetkilileri ile irtibata geçilir. Kısa çalışma başlama tarihinde işçi adına prim yatırılmamış ise “A.3.2 Son 3 Yıl Prim Gün Sayısı Koşulunun İncelenmesi” başlığı altındaki fesih tarihinde prim yatırılmayanlara ilişkin verilen hüküm kapsamında işlem yapılır.

 

4. Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilme /Durdurulma Halleri:

 

Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silahaltına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir/durdurulur.

Kısa çalışma döneminde iş sözleşmesi feshedilenlerin veya tekrar kısa çalışma yapmamak üzere faaliyete başlayanların kısa çalışma sona erme tarihi, fesih tarihi veya faaliyete başlama tarihine göre güncellenir. Geçici iş göremezlik ödeneği alınan dönemin KÇÖ ödenen döneme rastlayan kısmı için ödeme yapılmaz. Söz konusu dönemin işveren tarafından bildirilmesine müteakip ilgili aya ilişkin haftalık çalıştırılmayacak saat bölümünün güncellenmesi gerekmektedir. Oluşan fazla ödemeler ilgililerden tahsil edilir.

Kısa çalışma alınan dönemde adlarına SGK 7, 22, 25 ve 46 belge türünden prim yatırılan kişilerle işveren arasında hizmet akdi ile bağlılık bulunmadığından fazla ödeme oluşturulmaz.

Kısa çalışma ödemesinin durdurulması ve/veya haftalık çalıştırılmayacak saatin güncellenmesi, bildirge bazlı veya toplu olarak yapılır. Bir işçi için durdurma yapılacaksa bildirgenin içinden (Bildirge Listeleme – Görüntüle - Bildirge Tür Bilgileri) kısa çalışma bitiş tarihi ve ilgili aydaki haftalık çalıştırılmayacak saat bilgisi de kontrol edilerek güncelleme yapılır. Ancak, kısa çalışma işyeri bazlı durdurulacaksa (örneğin 50 işçinin kısa çalışma uygulaması durdurulacaksa) “Oran Excel” ile toplu olarak durdurulabilecektir. Oran Excel”inde KÇÖ bitiş tarihi ve ilgili dönemdeki haftalık çalıştırılmayacak saat yazılarak liste sisteme yüklenir.

 

5. İdari İşlemlere Karşı İtirazlar:

 

KÇÖ uygulamasına ilişkin işlemlere karşı sigortalılar ve işverenler Kurumun ilgili birimine itirazda bulunabilir. İtirazların işlemin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde yapılması ve 30 gün içinde sonuçlandırılması zorunludur. İtirazlar daha önce yapılmış bulunan işlemlerin uygulanmasını geciktirmez. İtiraz yoluna başvurulmuş olması ilgililerin yargı yoluna başvurma hakkını ortadan kaldırmaz. Süresinde yapılmayan itirazlar dikkate alınmaz.

 

6. Şikayet/İhbar Halinde Yapılacak İşlemler:

 

Kısa çalışmanın ödendiği dönemde çalışanların KÇÖ alırken aynı zamanda çalıştığı veya kısa çalışma uygulama şartlarına riayet edilmediği yönünde yapılan bildirimler kısa çalışma taleplerinde olduğu gibi derhal ilgili Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlığına gönderilir, alınacak sonuca göre işlem yapılır.

 

7. Geriye Dönük Kontroller ve Hatalı/Yanlış Ödemelerin Tahsili:

 

KÇÖ ödeme gün sayısı ile SGK kayıtlarındaki ilgili dönemdeki prim gün sayısı (Hastalık gerekçesiyle bildirilen eksik gün sayısı dâhil) toplamda 30 gün olmalıdır. Ancak, oranlardaki küsuratların tama iblağı veya ay içinde fiili gün sayısı esas alınması gibi nedenlerle ay içinde işveren tarafından yatırılan prim sayısı (Hastalık gerekçesiyle bildirilen eksik gün sayısı dâhil) ile ödenen kısa çalışma gün sayısı toplamı 31 gün olabilecektir.

Sigortalının kusurundan kaynaklandığı belirlenen fazla ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren yasal faizi ile birlikte sigortalıdan, işverenin verdiği hatalı ve/veya yanlış bilgi ve belgelere dayanılarak yapılan fazla ödemeler (işverenin kusuru), ödemenin yapıldığı tarih itibarıyla yasal faizi ile birlikte işverenden geri alınır.

Ayrıca, işçiden tahsilat işlemine başlamadan önce kişinin hesabında ve emanet hesabında para olup olmadığının da kontrol edilmesi, para olması halinde Kurum hesabına aktarma işlemin yapılması, kalan borcu olması halinde ise ilgilisinden tahsil edilmesi gerekmektedir.

İŞKUR Birimleri tarafından, “SGK Ara Süreçleri/Otomatik Toplu Onaylama” menüsü aracılığı ile kontrol edilmek istenen dönemin tarih aralığı (bitiş tarihi kontrol edilmek istenen tarihin bir gün sonrası verilmelidir.) girilmek ve tazminat türü KÇÖ seçilmek suretiyle hak sahipliğine ilişkin sorgulama ve gerekli güncelleme işlemleri yapılır.

İŞKUR Birimleri tarafından, KÇÖ ödemesi yapılan firmalara ödemenin doğru yapılıp yapılmadığına ilişkin; “KÇÖ/İÖ Alınan Dönemde SGK Aktif Hizmet Dökümü” raporunda yer alan belirli bir dönemdeki ödeme gün sayısı ile SGK prim gün sayısının uyumu ve “KÇÖ/İÖ Alınan Dönemde SGK İşe Giriş/Çıkış Bilgileri” raporlar aracılığı ile de KÇÖ alınan dönemde işe giriş/işten çıkış olup olmadığı kontrolü yapılmalıdır.

2020/01 Sayılı Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesine ulaşmak için uygulayınız.